رژیم غذایی کتوژنیک – به عنوان “رژیم کتو” یا فقط “کتو” شناخته می شود – به جدیدترین روش در برنامه های کاهش وزن تبدیل شده است. این رژیم غذایی شامل کاهش کربوهیدرات ها ، به میزان ۵۰ گرم در روز یا کمتر ، برای کمک به بدن در رسیدن به حالت کتوز است ، که در آن مجبور است چربی (و نه قند) را برای تأمین انرژی بسوزاند.
رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات و پرچرب است . این نوع رژیم شامل کاهش شدید کربوهیدرات و جایگزینی آن با چربی است. این کاهش کربوهیدرات ها بدن را به حالت متابولیکی به نام کتوز سوق می دهد. وقتی این اتفاق می افتد ، بدن برای تامین انرژی به متابولیسم چربی متکی می شود. همچنین چربی را به کتونهای کبدی تبدیل می کند که می تواند انرژی مغز را تأمین کند.
رژیم های کتوژنیک می توانند باعث کاهش قابل توجه قند خون و سطح انسولین شوند. که همراه با افزایش کتون ها ، تا حدی می توانند برای سلامتی مفید باشند
در اینجا چند نوع از رژیم کتوژنیک آورده شده است ، از جمله:
رژیم استاندارد کتوژنیک (SKD):
این یک رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات ، پروتئین متوسط و پرچرب است. این رژیم معمولاً حاوی ۷۰٪ چربی ، ۲۰٪ پروتئین و فقط ۱۰٪ کربوهیدرات است.
رژیم کتوژنیک دوره ای (CKD):
این رژیم شامل دوره هایی با مصرف کربوهیدرات بالاتر است. مانند ۵ روز کتوژنیک و به دنبال آن ۲ روز با کربوهیدرات بالا.
رژیم کتوژنیک هدفمند (TKD):
این رژیم به شما امکان می دهد تا در طول تمرینات کربوهیدرات اضافه کنید.
رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا:
این رژیم شبیه یک رژیم استاندارد کتوژنیک است ، اما شامل پروتئین بیشتری است. در این نوع نسبت غالباً ۶۰٪ چربی ، ۳۵٪ پروتئین و ۵٪ کربوهیدرات است.
با این حال ، فقط رژیم های کتوژنیک استاندارد و پروتئین بالا به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته اند. رژیم های کتوژنیک دوره ای یا هدفمند روش های پیشرفته تری هستند و در درجه اول توسط بدنسازان یا ورزشکاران استفاده می شوند.
کتوز چیست؟
کتوز یک حالت متابولیکی است که در آن بدن شما به جای کربوهیدرات از چربی برای سوخت استفاده می کند.
این امر هنگامی اتفاق می افتد که میزان کربوهیدرات به میزان قابل توجهی کاهش یابد و میزان گلوکز (قند) بدن که منبع اصلی انرژی سلول ها است ، محدود شود.
پیروی از رژیم کتوژنیک موثرترین راه ورود به کتوز است. به طور کلی ، این روش شامل محدود کردن مصرف کربوهیدرات به حدود ۲۰ تا ۵۰ گرم در روز و مصرف چربی ها مانند گوشت ، ماهی ، تخم مرغ ، آجیل و روغن های سالم است . همچنین مهم است که میزان پروتئین مصرفی تعدیل شود. این بدان دلیل است که پروتئین در صورت مصرف زیاد می تواند به گلوکز تبدیل شود ، که ممکن است انتقال شما را به کتوز کند کند
آزمایش خون ، ادرار و تنفس می تواند با اندازه گیری میزان تولید کتونهای تولید شده توسط بدن در تعیین کتوزیس کمک کند. برخی علائم همچنین ممکن است نشان دهد که شما دچار کتوز شده اید. از جمله افزایش تشنگی ، خشکی دهان ، تکرر ادرار و کاهش گرسنگی یا اشتها.
فواید رژیم کتوژنیک برای سلامتی:
رژیم کتوژنیک در واقع ابزاری برای درمان بیماری های عصبی مانند صرع به وجود آمد.
مطالعات اکنون نشان داده است که این رژیم غذایی می تواند برای انواع مختلفی از شرایط مختلف سلامتی فواید داشته باشد:
سرطان:
این رژیم غذایی در حال حاضر به عنوان یک روش درمانی اضافی برای سرطان در حال بررسی است ، زیرا ممکن است به کند شدن رشد تومور کمک کند.
بیماری آلزایمر:
رژیم کتو ممکن است به کاهش علائم بیماری آلزایمر کمک کند و روند پیشرفت آن را کند کند.
صرع:
تحقیقات نشان داده است که رژیم کتوژنیک می تواند باعث کاهش قابل توجهی در تشنج در کودکان صرعی شود.
بیماری پارکینسون:
اگرچه تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. اما یک مطالعه نشان داد که این رژیم غذایی به بهبود علائم بیماری پارکینسون کمک می کند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک:
رژیم کتوژنیک می تواند به کاهش سطح انسولین کمک کند ، که ممکن است نقشی اساسی در سندرم تخمدان پلی کیستیک داشته باشد .
آسیب های مغزی:
برخی تحقیقات نشان می دهد که این رژیم غذایی می تواند نتایج صدمات مغزی را بهبود بخشد.
با این حال ، به یاد داشته باشید که تحقیق در مورد بسیاری از این زمینه ها کاملاً قطعی نیست.
در اینجا چند نکته وجود دارد که باید در مورد رژیم کتوژنیک بدانید قبل از اینکه آن را به عنوان راهی برای کاهش وزن امتحان کنید. ممکن است وزن کم کنید ، اما باید مراقب عوارض زیر نیز باشید:
۷ عارضه جانبی رژیم کتوزنیک:
آنفولانزای کتو یا keto flu :
یکی از عوارض این نوع رژیم keto flu است که علائمی شبیه آنفولانزا دارد شامل استفراغ ، ناراحتی دستگاه گوارش ، خستگی زیاد و بی حالی. این آنفولانزای کتو معمولاً پس از چند روز از بین می رود.
حدود ۲۵٪ از افرادی که رژیم کتو را تجربه می کنند ، این علائم را تجربه می کنند ، که خستگی شایع ترین آنها است. این اتفاق به این دلیل رخ می دهد که بدن برای سوزاندن انرژی قند خود را تمام می کند و مجبور است از چربی استفاده کند. “این انتقال به تنهایی کافی است تا بدن برای چند روز احساس خستگی کند.”
شاید بتوان با نوشیدن آب فراوان و خواب زیاد ، تأثیرات آنفولانزای کتو را به حداقل رساند. استفاده از منابع انرژی طبیعی برای مبارزه با خستگی ، مانند چای سبز ، قهوه ارگانیک توصیه می شود.
اسهال:
یکی دیگر از عوارض جانبی این رژیم اسهال است که به دلیل ضعف در عملکرد صفرا به دلیل مصرف زیاد چربی می باشد.
اسهال همچنین می تواند به دلیل کمبود فیبر در رژیم کتو باشد ، که ممکن است بدلیل کاهش مصرف کربوهیدرات باشد .
۳- کاهش عملکرد ورزشی در ورزشکاران:
در مطالعه اخیر در مجله پزشکی ورزشی و آمادگی جسمانی ، دریافتند که شرکت کنندگان در دوچرخه سواری و دویدن با شدت بالا بعد از چهار روز رژیم کتوژنیک در مقایسه با کسانی که چهار روز رژیم پر کربوهیدرات داشتند دچار کاهش عملکرد شدند. این کاهش عملکرد به دلیل حالت کتوزی است که باعث اسیدیته خون شده که ممکن است توانایی عملکرد در اوج را محدود کند.
۴-کتواسیدوز
رژیم کتوژنیک به دلیل ایجاد حالت کتوزی در بدن به افراد دیابتی توصیه نمی شود. دلیل آن این است که ، برای افراد دیابتی ، کتوز می تواند یک بیماری خطرناک به نام کتواسیدوز ایجاد کند. این زمانی اتفاق می افتد که بدن مقدار زیادی کتون اسیدهایی که به عنوان محصول جانبی چربی سوزی تولید می شوند ذخیره کرده و خون بیش از حد اسیدی می شود که می تواند به کبد ، کلیه ها و مغز آسیب برساند. اگر درمان نشود ، می تواند کشنده باشد.
کتواسیدوز در افراد فاقد دیابت که رژیم های کم کربوهیدرات را دنبال می کردند نیز گزارش شده است. اگرچه این عارضه کاملاً نادر است. علائم کتواسیدوز شامل خشکی دهان ، تکرر ادرار ، حالت تهوع ، بوی بد دهان و مشکلات تنفسی است. اگر هنگام رعایت رژیم کتو این موارد را تجربه کردید ، فوراً با پزشک مشورت کنید.
۵- چاقی و وزن گیری مجدد.
رژیم کتوژنیک از جمله رژیمهایی است که نمیتوان مدت طولانی استفاده کرد و به محض قطع رژیم باعث وزن گیری مجدد می شود که البته این مشکل مختص این نوع رژیم غذایی به تنهایی نیست. به طور کلی رژیمهایی که در مدت محدود استفاده می شوند همین مشکل بزرگ را دارند.
پس یکی از خصوصیات مهم یک رژیم غذایی مفید و کاربردی امکان تداوم آن است.
۶– از دست دادن توده عضلانی:
از مشکلات دیگر این رژیم غذایی ازدست دادن توده عضلانی است. بخصوص وقتی مصرف چربی بسیار بیشتر از مصرف پروتئین باشد. مشکل دیگر اینکه در وزن گیری مجدد به جای افزایش توده عضله از دست رفته چربی جایگزین آن می شود که باعث کاهش متابولیسم بدن و چاقی می شود.
۷- افزایش خطر بیماریهای قلبی و دیابت:
بسیاری از پزشکان معتقدند که د این رژیم مصرف زیاد چربی باعث افزایش کلسترول خون و در نتیجه افزایش احتمال ابتلا به دیابت و بیماریهای قلبی عروقی می شود.
یک تحقیق در کنگره کاردیولوژی اروپا روی ۲۵۰۰۰ نفر نشان داد که رژیم های کم کربوهیدرات خطر مرگ ناشی از سرطان ، بیماریهای قلبی عروقی و دیگر بیماریها را افزایش می دهد.
منابع:
Ketogenic Diet Wajeed Masood; Pavan Annamaraju; Kalyan R. Uppaluri. StatPearls 2020.
https://www.healthline.com/nutrition/ketogenic-diet-101#supplements
